Калі цэласнасць сценкі сасуда парушаецца, арганізм аператыўна фармуе тромб - згустак скручанай крыві, які, зачыняе пашкоджаны ўчастак сасуда, часткова ці цалкам блакуючы ў ім крывацёк.

«Тэрміновы рамонт» сасудаў - галоўная функцыя тромбаў. Акрамя таго, тромбы ў вялікіх колькасцях з'яўляюцца на фоне падвышанай згусальнасці крыві ці пры лакальных парушэннях крывацёку (застоях, турбулентных патоках).

Будаўнічым матэрыялам для тромба выступаюць трамбацыты. Трамбацыты зліпаюцца адзін з адным, фармуючы шчыльны згустак, а сетка фібрынавых валокнаў аблытвае яго і ўтрымлівае на месцы.

Як толькі пашкоджаны ўчастак пасудзіны гоіцца, тромб распадаецца, і ў крывацёку з'яўляюцца Д-дымеры бялковыя малекулы, фрагменты разарваных нітак фібрына. Праз некалькі гадзін пасля распаду тромба разбураюцца і яны.

Варта памятаць, што тромбы ў крывяносных сасудах утвараюцца не толькі пры адчыненых раненнях, але і пры некаторых іншых захворваннях: варыкозе, мігацельнай арытміі, трамбафіліях і інш. такіх як тромбафлебіт, тромбаэмбаліі лёгачнай артэрыі.

Асабліва актуальна вызначэнне Д-дымераў у дынаміцы ў пацыентаў, якія атрымліваюць лячэнне з нагоды розных трамбозаў.

Лабараторны тэст для вызначэння Д-дымераў па частаце вымярэнняў з'яўляецца адным з самых запатрабаваных даследаванняў у практычным даследаванні сістэмы згортвання крыві.

Таму пацыенты з падвышаным узроўнем Д-дымераў маюць патрэбу ў інструментальным абследаванні для пацверджання або выключэння павышанага тромбаўтварэння (напрыклад, трамбозу глыбокіх вен або тромбаэмбаліі лёгачнай артэрыі).

Паказаннямі да прызначэння Д-дымераў з'яўляюцца:

• падчас плыняў і аднаўлення пры інфекцыі COVID-19;
• схільнасць да ўтварэння тромбаў;
• грудныя болі неўсталяванага генезу;
• крывахарканне;
• кашаль;
• пачашчанае сэрцабіцце;
• дыхальныя парушэнні, дыхавіца;
• ускладненая цяжарнасць;
• бледнасць скурных пакроваў або слізістых абалонак;
• болі вобласці жывата, якія суправаджаюцца млоснасцю ці ванітамі;
• болі цягліц;
• рэзкія болі канечнасцяў;
• змена колеру, ацёк канечнасцяў;
• варыкознае захворванне ног;
• скарачэнне сутачнай колькасці мачы;
• крывацечнасць дзёсен;
• лячэнне антыкаагулянтамі;
• посттраўматычнае аднаўленне;

Д-ДЫМЕРЫ ПРЫ ІНФЕКЦЫІ COVID-19

Адно з найбольш распаўсюджаных ускладненняў пры інфекцыі COVID-19 - гэта падвышаная згусальнасць крыві. Механізм яе ўзнікнення пакуль цалкам не вывучаны, але можна сцвярджаць, што гіперкаагуляцыя пры каранавіруснай інфекцыі і постковіднам сіндроме павялічвае рызыку трамбозаў і тромбаэмбаліі.

Акрамя таго, падвышаны ўзровень Д-дымераў - маркер больш сур'ёзнай плыні COVID-19.

Пацыентам з каранавіруснай інфекцыяй рэкамендуецца рэгулярна маніторыраваць узровень Д-дымераў:

• пры лёгкай плыні захворвання адзін раз у чатыры -пяць дзён,
• пры сярэднецяжкай - адзін раз у два дні,
• пры цяжкай - штодня.

Перавышэнне ўзроўню Д-дымерў у тры - чатыры разы ў параўнанні з нармальнымі значэннямі - прамое паказанне для шпіталізацыі пацыента нават пры адсутнасці іншых сімптомаў.

УЗРОВЕНЬ Д-ДЗІМЕРАЎ ПРЫ ЦЯЖАРНАСЦI

У цяжарных жанчын назіраюцца змены ў сістэме гемастазу.

Зрухі параметраў гемастазу дасягаюць максімуму ў 3-м трыместры цяжарнасці, што мае фізіялагічнае значэнне і накіравана на памяншэнне кровастраты ў родах. Станоўчыя вынікі Д-дымеры ў познія тэрміны цяжарнасці значна абцяжарваюць ацэнку рызыкі і дыягностыку трамбозу глыбокіх вен і, асабліва, тромбаэмбаліі лёгачнай артэрыі. Значнае (у 5-10 разоў) павышэнне ўзроўню Д-дымеры назіраецца пры паталогіях цяжарнасці (звыклае невыношвання, гестоз, заўчасная адслаеннях плацэнты). Гэта прыводзіць да прызначэння дадатковых дыягнастычных працэдур. У такіх выпадках асаблівае значэнне набываюць сумеснае выкарыстанне УГД і аналіз крыві на Д-дымеры для комплекснай дыягностыкі станаў, якія суправаджаюцца падвышанай рызыкай гіперкаагуляцыі ў асоб з групы рызыкі.

Падрыхтоўка да здачы крыві для вызначэння канцэнтрацыі Д-дымераў:

1. Стандартнае ўзяцце крыві ажыццяўляюць раніцай, нашча (не менш за 8-12 гадзін пасля апошняга прыёму ежы).
2. Забаронена прымаць алкагольныя напоі (уключаючы піва).
3. Не рэкамендуюцца фізічныя нагрузкі, напружаная праца.
4. У дзень даследавання катэгарычна забараняецца паліць, бо нікацін з'яўляецца таксінам, які пашкоджвае сасуды і значна змяняе стан гемастазу.
5. Пажадана выключыць прымяненне лекавых сродкаў, якія ўплываюць на згортванне крыві, у першую чаргу гэта тычыцца непрамых (ацэтыльсаліцылавая кіслата) і прамых (гепарын) антыкаагулянтаў.
6. Таксама пажадана не прымаць прэпараты, якія падвышаюць актыўнасць гемастазу (аральныя кантрацэптывы, гарманальныя лекавыя сродкі).
7. Выключыць здачу крыві падчас менструацыі.

Такім чынам можна зрабіць выснову, што Д-дымеры з'яўляюцца надзейным і адчувальным тэстам працэсу тромбаўтварэння, а павелічэнне іх утрымання ў плазме крыві паказвае на наяўнасць тромбаў. Дадзены тэст выкарыстоўваецца для маніторынгу антыкаагулянтнай тэрапіі і з'яўляецца адчувальным маркерам пры дыягностыцы станаў, якія характарызуюцца падвышаным тромбаўтварэннем.

Д-дымеры гуляюць істотную ролю як адзін з патэнцыйных фактараў рызыкі развіцця ішэмічнай хваробы сэрца.

Таксама мэтазгодна прызначаць вызначэнне Д-дымеры падчас цяжарнасці для выключэння станаў, якія суправаджаюцца падвышанай рызыкай гіперкаагуляцыі.

Таму Д-дымеры можна разглядаць як адзін з самых каштоўных лабараторных тэстаў для дыягностыкі і маніторынгу станаў, звязаных з трамбозам.

Увага!

Для пастаноўкі дыягназу і правільнага прызначэння лячэння варта звяртацца да Вашага ўрача. Дыягнастычныя даследаванні павінен прызначаць толькі ўрач, які вас лечыць. Самастойная інтэрпрэтацыя вынікаў недапушчальная, прыведзеная ніжэй інфармацыя носіць выключна даведачны характар.

Урач клінічнай лабараторнай дыягностыкі Мадэкша Аліна Станіславаўна