Прыкладна з 50 гадоў жаночае здароўе патрабуе асаблівай увагі. Па-першае, да гэтага ўзросту часта "спеюць" хранічныя захворванні: гіпертанія, цукровы дыябет, метабалічны сіндром і г.д. Па-другое, ідзе гарманальная перабудова ў сувязі з менапаўзай. Гэтыя два фактары павышаюць перш за ўсё рызыку анкалагічнай паталогіі, у прыватнасці раку шыйкі маткі, раку малочнай залозы, раку маткі і раку яечнікаў, тлумачыць гінеколаг Таццяна Шкода.

Чэк-ліст для кантролю жаночага здароўя пасля 50 гадоў: усяго 6 пунктаў, але абавязковыях

- Ёсць даследаванні, якія трэба дадаваць з узростам у комплекснае абследаванне. Ёсць тыя, якія, наадварот, можна выключыць. А для некаторых даследаванняў толькі мяняецца частата правядзення пасля 50 гадоў. Цяпер разбяромся, што і калі рабіць.

1. Анкакацыталагічны скрынінг. Мазок на анкацыталогію, па пратаколах, з якімі мы працуем, патрабуецца здаваць раз на 3 гады. Але можна рэкамендаваць усё ж рабіць гэта часцей - раз у год, таму што складана знайсці жанчыну, у якой не было б бліжэйшых сваякоў з анказахворваннямі або нейкіх скаргаў.

2.УГД органаў малога таза. Нават пры адсутнасці скарг рэкамендуецца рабіць штогод.

3. УГД малочнай залозы. Тое ж самае: кожны год.

Да дыягностыкі раку малочнай залозы ўвага павышаная, паколькі, на жаль, ва ўсім свеце застаецца вельмі высокі працэнт смяротнасці.

4. Мамаграфічны скрынінг. З 50 да 70 гадоў кожныя 2 гады рэкамендуецца рабіць мамаграфію - рэнтгенаўскае даследаванне малочнай залозы.

Пасля 70 гадоў зноў на першы план выходзіць УГД малочнай залозы. Чаму? Любы анкапаталогіі неабходны час, каб развіцца. А чым старэйшы чалавек, тым павольней, як правіла, расце рак. Таму лічыцца, што пасля 70 гадоў ужо дастаткова ультрагукавога даследавання малочнай залозы, каб выявіць пухліну.

І мамаграфія, і УГД малочнай залозы, зразумела, павінны суправаджацца кансультацыяй лекара-мамолага.

5. Дэнсітаметрыя. Гэта метад прамянёвай дыягностыкі, з дапамогай якога можна праверыць шчыльнасць касцяной тканіны. З узростам яна зніжаецца, асабліва падчас менапаўзы. Гэта адбываецца даволі-такі хутка, таму стан костак важна праверыць у першыя 6-10 гадоў пасля наступлення перименопаузы.

Калі своечасова выявіць остеопению (гэта калі шчыльнасць касцяной тканіны зніжана) і праводзіць прафілактыку далейшай страты шчыльнасці костак, можна прадухіліць паталагічныя пераломы (адзін з самых частых - пералом шыйкі сцягна). Таму вельмі важная фізічная актыўнасць і выкананне рэкамендацый, якія даюць гінеколаг ці рэўматолаг.

Напрыклад, можа быць прызначаная замяшчальная тэрапія, якая як раз і накіравана на прафілактыку постменопаузального астэапарозу, кардыяпаталогіі і іншых.

6. Агляд гінеколага. Здаецца, само сабой зразумела, але не адзначыць гэты пункт будзе няправільна.

Прыём гінеколага ўключае не толькі непасрэдна агляд, але і кансультацыю. Напрыклад, калі ёсць сімптомы клімаксу - турбуюць гіпергідроз (прылівы, як у народзе кажуць), парушэнне сну, раздражняльнасць, - гэта пагаршае агульнае самаадчуванне жанчыны. І калі яна раскажа пра гэта ўрачу, ён дапаможа справіцца. Узважыўшы вынікі абследавання, гінеколаг зможа прызначыць менопаузальную гарманальную тэрапію або прыём фітаэстрагенаў.

Такія прэпараты прызначаюцца да наступлення менапаўзы, каб забяспечыць жанчыне нармальны ўзровень гармонаў, які дазволіць уступіць у менапаўзу з больш-менш здаровымі косткамі, сасудамі, сэрцам і г.д. Гэтыя лекавыя сродкі дапамагаюць жаночаму арганізму паступова адаптавацца да зніжэння колькасці ўласных эстрагенаў.

Даследаванні на выяўленне інфекцый, якія перадаюцца палавым шляхам.

Лічыцца, што пасьля 50 гадоў такія аналізы ўжо можна не рабіць. Як правіла, у гэтым узросце палавая актыўнасць ніжэйшая, а жанчына ведае пра сябе ўсё ў гэтым плане, таму даследаванні на спецыфічныя інфекцыі можна выключыць пры адсутнасці скаргаў.

Падагульнім. Што трэба і не трэба рабіць падчас скрынінга жанчынам пасля 50 гадоў:

➕дэнсітаметрыя;
➕УГД органаў малога таза;
➕УГД малочнай залозы;
➕мамаграфія з 50 да 70 гадоў, у астатнія ўзроставыя перыяды - па паказаннях;
➕анкацыталагічны скрынінг;
➖скрынінг на інфекцыі, якія перадаюцца палавым шляхам (ІППШ).

Усе даследаванні трэба праходзіць раз у год, акрамя мамаграфіі (раз у 2 гады). Але калі ў бліжэйшых сваякоў ёсць анкапаталогіі, звязаныя з малочнай залозай, то мамаграфію таксама трэба рабіць кожны год і не пасля 50, а пасля 40 гадоў..

Калі вам цікава, то такія ж рэкамендацыі жанчынам ва ўзросце 50+ даюць у Нямеччыне, Ізраілі і іншых краінах з высокаразвітай медыцынай.

З чэк-апам зразумела. А як жанчынам у старэйшым і пажылым узросце сачыць за сваім здароўем самастойна кожны дзень?

- Вельмі важная рухальная нагрузка. Многія жанчыны ва ўзросце 50+ скардзяцца, што сілкуюцца і рухаюцца, як звычайна, а, напрыклад, вага набіраюць. На жаль, перабудова ў гэтым узросце такая, што для таго, каб усё было "як звычайна", давядзецца прыкладаць ужо больш намаганняў.

Апроч фізічнай актыўнасці, пасля 50 гадоў жанчынам варта рэгулярна вымяраць артэрыяльны ціск, калі ёсць адхіленні ад нормы, і хаця б раз у месяц праводзіць пальпацыю малочных залоз.

Калі падчас самаабследавання грудзей знайшлі нейкае новае ўшчыльненне (да прыкладу, памерам з фасолю), трэба ў бліжэйшы ж час адправіцца да доктара, а не чакаць, калі прыйдзе час планавага агляду.

І трэба пазбягаць стрэсу. У канчатковым выніку ён можа служыць штуршком да развіцця анкапаталогіі.

Як пераканаць сваю маці, бабулю прайсці комплекснае абследаванне?

— Калі яны адмахваюцца ад вашых парад, ёсць некалькі варыянтаў.

Пажылыя людзі часта больш слухаюць не сваіх дзяцей і ўнукаў, а суседзяў, сябровак, у прыватнасці іх палохалыя гісторыі аб розных хваробах. Можна адштурхоўвацца ад гэтага: прапанаваць распачаць пэўныя дзеянні (а менавіта - скрынінг), каб не дапусціць такіх наступстваў, пра якія ёй распавялі.

Каб маме, бабулі не прыйшлося хадзіць па асобнасці на мамаграфію, дэнсітаметрыю, аналіз на анкацыталогію і г.д., можна запісаць яе на комплексны скрынінг, куды ўваходзяць усе неабходныя даследаванні.

Бывае, людзі лічаць, быццам у старэйшым узросце ім як бы пакладзены нейкія непаладкі са здароўем, а штогадовыя абследаванні - гэта перабор: усё роўна гады бяруць сваё. Гэта дрэнны падыход. Але, як правіла, тых жанчын, у якіх ёсць любімая справа, якія адчуваюць сябе патрэбнымі, адчуваюць увагу з боку дзяцей, унукаў, не трэба падштурхоўваць сачыць за сваім здароўем. Яны і так разумеюць, навошта ім гэта. Таму матывацыйны момант вельмі важны.

Гутарыла: Крысціна Галавійчук, партал 103.by
Фота: Дзмітрый Рышчук